وبلاگ سیاسی فرهنگی پاتک

ماه رمضان و سریال های مناسبتی! چند سالی هست که هر وقت نام صدا و سیما را می خواهیم با صدا و سیما پیوند بزنیم به سریال های مناسبتی میرسیم. مجموعه هایی که در این سال ها قوت گرفته و از پخش در یک شبکه به چهار شبکه افزایش یافت و امسال هم برخی شبکه ها دو مجموعه را در برنامه پخش خود قرار داده اند.اما مجموعه های مناسبتی همواره در این سال ها با فراز ها و فرود هایی همراه بوده است. از مضامین شان گرفته  تا اشکالات ساختاری و جلوه های بصری شان هیچ گاه روند ثابت و مشخصی را طی نکرده اند.

سال های ابتدایی را که مورد مرور قرار می دهیم با سریال هایی رو به رو می شویم که تنها مولفه مشترکشان همزمانی داستان فیلم در ایام ماه رمضان است و این مسیر معمولا با تحول مثبت شخصیت ها همراه بوده است. این مسئله از فیلم هایی مثل "گمگشته" رامبد جوان گرفته تا مجموعه های طنز رضا عطاران کاملا مشهود است.

پس از مدتی این روند تغییر کرد و مدیران و برنامه سازان به این نتیجه رسیدند تنها با گنجاندن فیزیکی و تحمیلی ماه رمضان داخل آثار آن فیلم نمی تواند مصداق یک فیلم ماه رمضانی باشد و باید مضامین فیلم به طور عمقی و موثر تری به مباحث عالی ماه رمضان بپردازد.

این شد که همزمانی رویداد ها در ماه رمضان از دستور کار برداشته شد و از آن به بعد، چندان هم مورد استقبال سازندگان سریال ها قرار نگرفت. برنامه سازان در لایه بعدی حرکت خود برای سریال های مناسبتی ماه رمضان به سراغ مضامین ماورایی رفتند.

حضور نیروهای شیطانی، فرشتگان، عالم برزخ، چشم برزخی، رویاهای صادقه و مواردی از این دست وارد سریال های مناسبتی شد. قدم گذاشتن به یک عالم جدید و لذت فضاهای تجربه نشده برای سازندگان و همچنینی عطش مردم جامعه که از عمق اعتقادشان بر می آمد، موجب شد گرایش به این مضمون بسیار چشم گیر شود.

"کمکم کن، او یک فرشته بود، آخرین گناه، مرده متحرک، ملکوت، روز حسرت، پنج کیلومتر تا بهشت، اغما، سقوط یک فرشته" و خیلی سریال های دیگر این روند را تجربه نمودند.

 در این بین خیلی از مجموعه های نامبرده با زبانی الکن و انحرافاتی آشکار به مسائل ماورایی پرداختند اما رفته رفته آثار جدی تر شد و تا اینکه در مجموعه ای مثل اغما میرسیم.

ساختار قوی در کنار بیان صحیح تر آن نسبت به  دیگر مجموعه ها موجب شد تا سریال اغما به عنوان پیشتاز این عرصه شناخته شود. هر چند این توفیق نه تنها در مجموعه های بعدی ادامه پیدا نکرد بلکه سر آغازی شد بر سیر نزولی آنها. تا جایی که سریال هایی مثل  ملکوت، پنجمین خورشید، پنج کیلومتر تا بهشت یا در جذب مخاطب ناتوان بودند یا با مضامین عقیدتی ما فاصله بسیار داشتند. و در نهایت هم فیلمی مثل "سقوط یک فرشته" که سال گذشته ساخته شد در بهترین حالت بازتولید  "اغما" بود که هیچ مسئله جدیدتری را بازگو نمی کند.

اما بر خلاف سال گذشته که سه شبکه سریال خود را به موضوع های ماورایی اختصاص داده بودند، هیچ خبری از آثار ماورایی در سریال های امسال دیده نمی شود و این موضوع از چند حیث قابل بررسی است.

از یک طرف به نظر می رسد به دلیل عدم محتوای جدید در این موضوع و تکرار مدل های قبلی، کارگردانان و نویسندگان حرف جدیدی در این مضمون ندارند و از طرف دیگر عدم استقبال مخاطبان از این گونه سریال ها که معلول همان تکرار هاست موجب شده تا امسال شاهد چنینی مضامینی نباشیم.

البته به نظر می رسد برنامه سازان در حال گذار به لایه ای دیگر از مضامین دینی هستند که بروز آن در زندگی روز مره و حضور غیب و ایمان به غیب در غالب داستان های اجتماعی است و حتما لزومی ندارد تا ماوراییات را به قالب تصویر کشاند و به آن ها تمثل بخشید و می توان در یک درام قوی اجتماعی هم سنت های الهی را به زیباترین شکل جاری ساخت.

 هرچند نباید انتظار داشت در ابتدای این راه اثر قابل قبولی ببینیم و فیلم های غیر ماورایی مان به سمت فیلم هایی مثل جراحت و راه طولانی خانه(ابتدا قرار بود در ماه رمضان روانه آنتن شود.)برود و از مفهوم دینی تهی شود اما آثاری همچون "شاید برای شما اتفاق بیافتد" و یا "حتی یک لحظه دیرتر" می تواند کمی امید را نیز در دل ها بیافریند.